طرح و ساخت پرسا

جهان یادگار است و ما رفتنی ز گیتی نماند به جز مردمی

ز میراث بیزارم و تاج تخت وزان پس بشینم با شور بخت

همین پادشاهی که میراث تست پدر بر پسر کرد شاید درست

حکیم فردوسی

میراث به معنای ارث و عبارت است از سزاوار بودن انسان نسبت به اموال ،منصب، مقام و یا عمل و حتی فضیلتی که پس از مرگ انسان دیگری از آن بهره برد، میراث گویند.

که میراث بود از شه کیقباد درستی بدان بد کیان را نژاد

فرهنگ نیز به معنی علم و دانش ،ادب و تعلیم و تربیت می باشد .

تو دادی مرا فر و فرهنگ و رای تو باشی به هر نیک و بد رهنمای

به بالا و دیدار و آهستگی به فرهنگ و رای و شایستگی

مقدمه میراث ملموس و نا ملموس

با ترکیب این دو کلمه ،واژه ای به نام ـ میراث فرهنگی ـ (Cultural Heritage) به وجود آمده که به کلیه آثار باقی مانده از گذشتگان گفته می شود که دارای ارزش فرهنگی باشند.

میراث فرهنگی منحصر به فرد، غیر قابل جایگزین و در میان نسل ها از ارزش و احترام بالایی برخوردار است.

چیزهای کوچک تر از جمله آثار هنری و دیگر شاهکارهای فرهنگی در موزه ها و گالری های هنری گرد آوری می شوند.

در حالی که برخی دیگر هم چون بناهای باستانی در مجموع یک میراث فرهنگی شناخته می شوند.

میراث برجا مانده از گذشتگان همواره در مطالعه تاریخ بشر موثر بوده و حفظ آنها نیاز های گذشتگان را باز گو می کند.

و در پس هریک داستانی نهفته است.

United Nations Educational,Scientific and Cuitural Organisation

سازمان آموزشی ،علمی و فرهنگی ملل متحد

یک سازمان تخصصی سازمان ملل متحد است که با هدف کمک به «ایجاد صلح ،ریشه کن کردن فقر ، توسعه پایدار و گفتگوی بین فرهنگی از طریق آموزش ،علوم ، فرهنگ ارتباطات و اطلاعات» به وجود آمده است.

میراث جهانی یونسکو (World Heritage)

عهد نامه ای بین اللملی است که در تاریخ 16 نوامبر سال 1972 به تصویب کنوانسیون عمومی یونسکو رسید.

و موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارد.

و متعلق به تمام انسان های زمین فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاصی می باشد.

بر پایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو می توانند آثار تاریخی ، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی کنند.

حفاظت از این آثار پس از ثبت ضمن باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوط، به عهده تمام کشور های عضو خواهد بود.

مکان های میراث جهانی ثبت شده در یونسکو، مکان هایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا شهر است.

کشور ایران سه سال پس از تصویب کنفرانس عمومی یونسکو در تاریخ 26 فوریه سال 1975 به کنوانسیون میراث جهانی پیوست و با ثبت 26 اثر فرهنگی ، تاریخی و طبیعی جزو 10 کشور اول فهرست میراث جهانی یونسکو در بین 161 کشور عضو یونسکو تا سال 1400 قرار دارد .

ایران دارای یکی از قدیمی ترین تمدن های جهانی است.

به گونه ای که بسیاری از عناصر فرهنگی در جهان امروز ، وامدار " تمدن آریایی"است که از دوره مادها در کشاکش فرهنگی با اقوام رقیب بوده است.

طبق تعریف و طبقه بندی میراث جهانی یونسکو، میراث فرهنگی به سه گونه تقسیم می شوند.

گونه های میراث فرهنگی :

• میراث ملموس (Tangible Cultural Heritage)
• میراث ناملموس (Intangible Cultural Heritage)
• طبیعی (Natural Heritage)

میراث ملموس (Tangible Cultural Heritage)

ملموس ، زیر مجموعه ای از میراث فرهنگی است که دارای موجودیت است و وجود خارجی دارد.

یعنی در زندگی روزانه ما ، فضایی را برای خو اشغال کرده است و میتوان آنرا دید و لمس کرد .

طبق تعریف کنواسیون میراث جهانی ، میراث فرهنگی ملموس شامل آثار (Monuments) ،بناها (Buldings) و محوطه ها (Sites) می شود.

میراث فرهنگی ملموس شامل دو گروه منقول (movable) و غیر منقول (immovable) می شود

• میراث فرهنگی منقول: مانند وسایل باستانی ،کوزه ها ،مجسمه ها ،ظروف قدیمی، کتاب ها ، اسناد و مدارک، کتیبه ها و ...که قابلیت حمل ونقل و جابجایی دارند. و ممکن است در موزه ها و گالری های کشورهای دیگر نگهداری شوند حال آنکه متعلق به کشوری دیگر باشند و امروزه شاهد آن هستیم که بسیاری از اینگونه آثار کشور ایران در موزه های معروف و بزرگ دنیا وجود دارد .
• میراث فرهنگی غیر منقول: مانند ساختمان ها و بناهای باستانی و قدیمی جابجایی و حمل برای آنها معنی ندارد و در محل و موقعیت همان کشور قابل مشاهده هستند و یکی از جاذبه های گردشگری برای آن کشور محسوب می گردند .

امروز در جهان شهر های دارای بافت تاریخی ، به عنوان مهم ترین شهر های هویت بخش در سطح ملی و جهان محسوب می شوند.

که از رهگذر آن کشورهای ذینفع ثروت های انبوهی را به واسطه گردشگری پایدار بدست آورده اند.

در کشور ما ایران ، شهر های متعددی از جمله اصفهان ، شیراز ،شوش ، تبریز و غیره به واسطه وجود برخی آثار ملموس باستانی و تاریخی در سطح بین اللمل مشهور می باشند.

و گردشگران بسیار زیادی خواهان بازدید از این شهر ها می باشند ولی" شهر تاریخی یزد "جدا از آنکه محل قرارگیری آثار تاریخی زیادی هست.

نخستین شهر تاریخی ایران می باشد که در 9 جولای سال 2017 (18 تیرماه 1396) در فهرست میراث جهانی یونسکو نخسین شهر تاریخی ایران به عنوان یکی از نخستین «شهرهای خشتی دنیا» به ثبت رسید.

اما نکته ژرف و برجسته این رویداد مهم آن است که شهر تاریخی یزد اکنون نه تنها به عنوان یکی از گرانیگاه های حافظه تاریخی ایران زمین، که به مثابه نمادی از حافظه فرهنگی و تمدنی کل بشریت معرفی شده است که به اذعان محققان میراث فرهنگی و شمول آن ، تنها امید بشریت به حفظ دستاوردهای تمدنی و هویت انسانی است.

یونسکو شهر تاریخی یزد را به گونه ای منحصر به فرد و استثنایی که نمایانگر یک سنت فرهنگی و تمدنی کنونی است معرفی کرده است.

شهر تاریخی یزد نمونه برجسته ای از محل زندگی سنتی انسان در قالب یک فرهنگ هماهنگ و همسو و متعادل گونه با محیط زیستی است که تحت تاثیر تغییرات غیر قابل بازگشت و آسیب پذیر است.

دیگر آثار میراث فرهنگی ملموس ایران که در میراث جهانی یونسکو ثبت شده اند (به ترتیب سال ثبت آثار در یونسکو ) :

• چغازنبیل ،شوش (1979)
• میدان نقش جهان ،اصفهان (1979)
• تخت جمشید ، فارس (1979)
• تخت سلیمان ، تکاب (2003)
• ارگ بم و چشم انداز تاریخی آن ،کرمان (2004 /2007)
• پاسارگاد، فارس (2004)
• سلطانیه، زنجان(2005)
• بیستون،کرمانشاه(2006)
• مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران (2008) شامل چهار کلیسای تادئوس مقدس ،سن استپانوس، زُرزُر و کلیسای چوپان
• سازه های تاریخی ـآبی شوشتر (2009)
• مجموعه بازار تاریخی تبریز (2010) به دلیل ویژگی های معماری و تاریخی
• بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی (2011)
• باغ ایرانی :اکبریه بیرجند ،فین کاشان ،شاهزاده ماهان، ارم شیراز ، عباس آباد بهشهر ، چهلستون اصفهان ،دولت آباد یزد ، پاسارگاد شیراز ،پهلوان پور یزد (2011)
• برج گنبد قابوس، استان گلستان (2012)
• مسجد جامع اصفهان (2012)
• کاخ گلستان ، تهران (2013)
• شهر سوخته استان سیستان وبلوچستان (2014)
• چشم انداز فرهنگی روستای میمند (2015)
• محوطه باستانی شوش (2015)
• 11 قنات ایرانی (2016)از قدیمی ترین و عجیب ترین سیستم آبرسانی جهان و شاهکار معماری و مهندسی ایرانی
• شهر تاریخی یزد (2017)
• چشم انداز باستان شناسی ساسانی منطقه فارس (2018)
• راه آهن سراسری ایران (2021)
• منظر فرهنگی هورامان /اورامانات (2021)

میراث ناملموس (Intangible Cultural Heritage)

میراث فرهنگی نا ملموس به تولیدات و فرآیند های فرهنگی گفته می شود که با گذشت زمان و از نسل های پیشین باقی مانده اند .

آداب و رسوم ،اصطلاحات ،زبان ها ، گویش ها، بازی ها ، ادبیات شفاهی و مهارت ها و بسیاری موارد دیگر اگر چه قابل لمس و شاید مشاهده نباشند.

و وجود خارجی هم نداشته باشند ، اما بخش بسیار مهمی از میراث فرهنگی را شامل می شوند .

بخشی از دارایی های فرهنگی، محصولاتی ملموس هستند

ولی با این حال بخش های زیادی از فرهنگ به شکل ناملموس است مانند:

ترانه، موسیقی، رقص، درام، توانمندی، آشپزی، هنر صنایع دستی و جشنواره های گوناگون .

اینها شکل هایی از فرهنگ به شمار می روند که قابل ثبت و ضبط هستند ولی ملموس نبوده و قابلیت ذخیره فیزیکی مانند موزه را ندارند ولی از طریق ابزارها و وسایلی که در آن ها به کار رفته اند قابل تجربه کردن هستند.

این وسایل فرهنگی توسط سازمان ملل متحد« گنجینه های بشری » نامیده شده است .

میراث فرهنگی ناملموس بخش زنده از میراث است که به دست بازماندگان به مرور به صورت پیوسته مورد استفاده و باز آفرینی قرارگرفته و طول زمان برارزش آن افزوده شده و حس هویت و تعلق به انسان و جامعه بخشیده است.

ممکن است در جوامع مختلف ، اشتراکاتی در میراث فرهنگی ناملموس مشاهده شود.

در صورتی که این جوامع می توانند بسیار دور از هم و هر کدام در گوشه ای از دنیا باشند .

این میراث مشترک ، حس احترام و درک افراد جوامع از طرف مقابل را ارتقا بخشیده و باعث انسجام و همبستگی اجتماعی می شود.

میراث ناملموس یکی از اصلی ترین دلایل برای گفتگوی بین جوامع با فرهنگ های مختلف باهم است.

آثار میراث ناملموس کشور ایران که در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است:

• آیین باستانی نوروز :به عنوان نخستین اثر ناملموس فرهنگ ایرانی با همکاری 7 کشور: ایران ، آذربایجان ،هند ،قرقیزستان ،پاکستان ،ازبکستان و ترکیه با عنوان یک پرونده مشترک در هشتم مهر ماه سال 1388 (29سپتامبر 2008 ) در فهرست میراث فرهنگی نا ملموس یونسکو به ثبت رسید . البته در سال 2016 پنج کشور افغانستان ،عراق ، قزاقستان ، تاجیکستان و ترکمنستان به این جمع اضافه شدند. پرونده ثبت نوروز بزرگترین پرونده میراث ناملموس از نظر کشورهای عضو است .
• ردیف های موسیقی سنتی ایران (2010)اثر مستقل ایران
• آیین ورزش های پهل...

ادامه مطلب

جهان یادگار است و ما رفتنی ز گیتی نماند به جز مردمی

ز میراث بیزارم و تاج تخت وزان پس بشینم با شور بخت

همین پادشاهی که میراث تست پدر بر پسر کرد شاید درست

حکیم فردوسی

میراث به معنای ارث و عبارت است از سزاوار بودن انسان نسبت به اموال ،منصب، مقام و یا عمل و حتی فضیلتی که پس از مرگ انسان دیگری از آن بهره برد، میراث گویند.

که میراث بود از شه کیقباد درستی بدان بد کیان را نژاد

فرهنگ نیز به معنی علم و دانش ،ادب و تعلیم و تربیت می باشد .

تو دادی مرا فر و فرهنگ و رای تو باشی به هر نیک و بد رهنمای

به بالا و دیدار و آهستگی به فرهنگ و رای و شایستگی

مقدمه میراث ملموس و نا ملموس

با ترکیب این دو کلمه ،واژه ای به نام ـ میراث فرهنگی ـ (Cultural Heritage) به وجود آمده که به کلیه آثار باقی مانده از گذشتگان گفته می شود که دارای ارزش فرهنگی باشند.

میراث فرهنگی منحصر به فرد، غیر قابل جایگزین و در میان نسل ها از ارزش و احترام بالایی برخوردار است.

چیزهای کوچک تر از جمله آثار هنری و دیگر شاهکارهای فرهنگی در موزه ها و گالری های هنری گرد آوری می شوند.

در حالی که برخی دیگر هم چون بناهای باستانی در مجموع یک میراث فرهنگی شناخته می شوند.

میراث برجا مانده از گذشتگان همواره در مطالعه تاریخ بشر موثر بوده و حفظ آنها نیاز های گذشتگان را باز گو می کند.

و در پس هریک داستانی نهفته است.

United Nations Educational,Scientific and Cuitural Organisation

سازمان آموزشی ،علمی و فرهنگی ملل متحد

یک سازمان تخصصی سازمان ملل متحد است که با هدف کمک به «ایجاد صلح ،ریشه کن کردن فقر ، توسعه پایدار و گفتگوی بین فرهنگی از طریق آموزش ،علوم ، فرهنگ ارتباطات و اطلاعات» به وجود آمده است.

میراث جهانی یونسکو (World Heritage)

عهد نامه ای بین اللملی است که در تاریخ 16 نوامبر سال 1972 به تصویب کنوانسیون عمومی یونسکو رسید.

و موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارد.

و متعلق به تمام انسان های زمین فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاصی می باشد.

بر پایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو می توانند آثار تاریخی ، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی کنند.

حفاظت از این آثار پس از ثبت ضمن باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوط، به عهده تمام کشور های عضو خواهد بود.

مکان های میراث جهانی ثبت شده در یونسکو، مکان هایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا شهر است.

کشور ایران سه سال پس از تصویب کنفرانس عمومی یونسکو در تاریخ 26 فوریه سال 1975 به کنوانسیون میراث جهانی پیوست و با ثبت 26 اثر فرهنگی ، تاریخی و طبیعی جزو 10 کشور اول فهرست میراث جهانی یونسکو در بین 161 کشور عضو یونسکو تا سال 1400 قرار دارد .

ایران دارای یکی از قدیمی ترین تمدن های جهانی است.

به گونه ای که بسیاری از عناصر فرهنگی در جهان امروز ، وامدار " تمدن آریایی"است که از دوره مادها در کشاکش فرهنگی با اقوام رقیب بوده است.

طبق تعریف و طبقه بندی میراث جهانی یونسکو، میراث فرهنگی به سه گونه تقسیم می شوند.

گونه های میراث فرهنگی :

• میراث ملموس (Tangible Cultural Heritage)
• میراث ناملموس (Intangible Cultural Heritage)
• طبیعی (Natural Heritage)

میراث ملموس (Tangible Cultural Heritage)

ملموس ، زیر مجموعه ای از میراث فرهنگی است که دارای موجودیت است و وجود خارجی دارد.

یعنی در زندگی روزانه ما ، فضایی را برای خو اشغال کرده است و میتوان آنرا دید و لمس کرد .

طبق تعریف کنواسیون میراث جهانی ، میراث فرهنگی ملموس شامل آثار (Monuments) ،بناها (Buldings) و محوطه ها (Sites) می شود.

میراث فرهنگی ملموس شامل دو گروه منقول (movable) و غیر منقول (immovable) می شود

• میراث فرهنگی منقول: مانند وسایل باستانی ،کوزه ها ،مجسمه ها ،ظروف قدیمی، کتاب ها ، اسناد و مدارک، کتیبه ها و ...که قابلیت حمل ونقل و جابجایی دارند. و ممکن است در موزه ها و گالری های کشورهای دیگر نگهداری شوند حال آنکه متعلق به کشوری دیگر باشند و امروزه شاهد آن هستیم که بسیاری از اینگونه آثار کشور ایران در موزه های معروف و بزرگ دنیا وجود دارد .
• میراث فرهنگی غیر منقول: مانند ساختمان ها و بناهای باستانی و قدیمی جابجایی و حمل برای آنها معنی ندارد و در محل و موقعیت همان کشور قابل مشاهده هستند و یکی از جاذبه های گردشگری برای آن کشور محسوب می گردند .

امروز در جهان شهر های دارای بافت تاریخی ، به عنوان مهم ترین شهر های هویت بخش در سطح ملی و جهان محسوب می شوند.

که از رهگذر آن کشورهای ذینفع ثروت های انبوهی را به واسطه گردشگری پایدار بدست آورده اند.

در کشور ما ایران ، شهر های متعددی از جمله اصفهان ، شیراز ،شوش ، تبریز و غیره به واسطه وجود برخی آثار ملموس باستانی و تاریخی در سطح بین اللمل مشهور می باشند.

و گردشگران بسیار زیادی خواهان بازدید از این شهر ها می باشند ولی" شهر تاریخی یزد "جدا از آنکه محل قرارگیری آثار تاریخی زیادی هست.

نخستین شهر تاریخی ایران می باشد که در 9 جولای سال 2017 (18 تیرماه 1396) در فهرست میراث جهانی یونسکو نخسین شهر تاریخی ایران به عنوان یکی از نخستین «شهرهای خشتی دنیا» به ثبت رسید.

اما نکته ژرف و برجسته این رویداد مهم آن است که شهر تاریخی یزد اکنون نه تنها به عنوان یکی از گرانیگاه های حافظه تاریخی ایران زمین، که به مثابه نمادی از حافظه فرهنگی و تمدنی کل بشریت معرفی شده است که به اذعان محققان میراث فرهنگی و شمول آن ، تنها امید بشریت به حفظ دستاوردهای تمدنی و هویت انسانی است.

یونسکو شهر تاریخی یزد را به گونه ای منحصر به فرد و استثنایی که نمایانگر یک سنت فرهنگی و تمدنی کنونی است معرفی کرده است.

شهر تاریخی یزد نمونه برجسته ای از محل زندگی سنتی انسان در قالب یک فرهنگ هماهنگ و همسو و متعادل گونه با محیط زیستی است که تحت تاثیر تغییرات غیر قابل بازگشت و آسیب پذیر است.

دیگر آثار میراث فرهنگی ملموس ایران که در میراث جهانی یونسکو ثبت شده اند (به ترتیب سال ثبت آثار در یونسکو ) :

• چغازنبیل ،شوش (1979)
• میدان نقش جهان ،اصفهان (1979)
• تخت جمشید ، فارس (1979)
• تخت سلیمان ، تکاب (2003)
• ارگ بم و چشم انداز تاریخی آن ،کرمان (2004 /2007)
• پاسارگاد، فارس (2004)
• سلطانیه، زنجان(2005)
• بیستون،کرمانشاه(2006)
• مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران (2008) شامل چهار کلیسای تادئوس مقدس ،سن استپانوس، زُرزُر و کلیسای چوپان
• سازه های تاریخی ـآبی شوشتر (2009)
• مجموعه بازار تاریخی تبریز (2010) به دلیل ویژگی های معماری و تاریخی
• بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی (2011)
• باغ ایرانی :اکبریه بیرجند ،فین کاشان ،شاهزاده ماهان، ارم شیراز ، عباس آباد بهشهر ، چهلستون اصفهان ،دولت آباد یزد ، پاسارگاد شیراز ،پهلوان پور یزد (2011)
• برج گنبد قابوس، استان گلستان (2012)
• مسجد جامع اصفهان (2012)
• کاخ گلستان ، تهران (2013)
• شهر سوخته استان سیستان وبلوچستان (2014)
• چشم انداز فرهنگی روستای میمند (2015)
• محوطه باستانی شوش (2015)
• 11 قنات ایرانی (2016)از قدیمی ترین و عجیب ترین سیستم آبرسانی جهان و شاهکار معماری و مهندسی ایرانی
• شهر تاریخی یزد (2017)
• چشم انداز باستان شناسی ساسانی منطقه فارس (2018)
• راه آهن سراسری ایران (2021)
• منظر فرهنگی هورامان /اورامانات (2021)

میراث ناملموس (Intangible Cultural Heritage)

میراث فرهنگی نا ملموس به تولیدات و فرآیند های فرهنگی گفته می شود که با گذشت زمان و از نسل های پیشین باقی مانده اند .

آداب و رسوم ،اصطلاحات ،زبان ها ، گویش ها، بازی ها ، ادبیات شفاهی و مهارت ها و بسیاری موارد دیگر اگر چه قابل لمس و شاید مشاهده نباشند.

و وجود خارجی هم نداشته باشند ، اما بخش بسیار مهمی از میراث فرهنگی را شامل می شوند .

بخشی از دارایی های فرهنگی، محصولاتی ملموس هستند

ولی با این حال بخش های زیادی از فرهنگ به شکل ناملموس است مانند:

ترانه، موسیقی، رقص، درام، توانمندی، آشپزی، هنر صنایع دستی و جشنواره های گوناگون .

اینها شکل هایی از فرهنگ به شمار می روند که قابل ثبت و ضبط هستند ولی ملموس نبوده و قابلیت ذخیره فیزیکی مانند موزه را ندارند ولی از طریق ابزارها و وسایلی که در آن ها به کار رفته اند قابل تجربه کردن هستند.

این وسایل فرهنگی توسط سازمان ملل متحد« گنجینه های بشری » نامیده شده است .

میراث فرهنگی ناملموس بخش زنده از میراث است که به دست بازماندگان به مرور به صورت پیوسته مورد استفاده و باز آفرینی قرارگرفته و طول زمان برارزش آن افزوده شده و حس هویت و تعلق به انسان و جامعه بخشیده است.

ممکن است در جوامع مختلف ، اشتراکاتی در میراث فرهنگی ناملموس مشاهده شود.

در صورتی که این جوامع می توانند بسیار دور از هم و هر کدام در گوشه ای از دنیا باشند .

این میراث مشترک ، حس احترام و درک افراد جوامع از طرف مقابل را ارتقا بخشیده و باعث انسجام و همبستگی اجتماعی می شود.

میراث ناملموس یکی از اصلی ترین دلایل برای گفتگوی بین جوامع با فرهنگ های مختلف باهم است.

آثار میراث ناملموس کشور ایران که در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است:

• آیین باستانی نوروز :به عنوان نخستین اثر ناملموس فرهنگ ایرانی با همکاری 7 کشور: ایران ، آذربایجان ،هند ،قرقیزستان ،پاکستان ،ازبکستان و ترکیه با عنوان یک پرونده مشترک در هشتم مهر ماه سال 1388 (29سپتامبر 2008 ) در فهرست میراث فرهنگی نا ملموس یونسکو به ثبت رسید . البته در سال 2016 پنج کشور افغانستان ،عراق ، قزاقستان ، تاجیکستان و ترکمنستان به این جمع اضافه شدند. پرونده ثبت نوروز بزرگترین پرونده میراث ناملموس از نظر کشورهای عضو است .
• ردیف های موسیقی سنتی ایران (2010)اثر مستقل ایران
• آیین ورزش های پهل...

ادامه مطلب